ره آورد اخبار:  مسجد کازرونی یکی از مساجد معاصر در محله عباس آباد است که در اواخر پهلوی اول و اوایل پهلوی دوم به دست علی اکبر کازرونی بنا شد. این مسجد وقف نشده و در تملک خانواده کازرونی است و برخی هیات امنای این مسجد به دنبال تخریب و نوسازی آن هستند.

زمزمه های تخریب مسجد کازرونی اصفهان از سال ۹۹ به گوش می رسید و حالا پس از جمع آوری  اسباب و سایلش در گوشه ای به بهانه تعمیرات با حضور کارگران و دستگاه فرز در یک تاخت شبانه در ساعت ۲۳:۴۵  ۱۲ مرداد ماه ۱۴۰۲ بدون مجوز از اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به عنوان متولی این امر ضربات تخریب را بر پیکره تاریخی خود حس کرد ولی با هوشیاری مردم و حضور به موقع یگان حفاظت میراث فرهنگی از خطر نابودی رهایی یافت.

سرهنگ علی بابایی فرمانده یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی استان اصفهان گفته است که مدارک بدست آمده از بکارگیری ۱۱ کارگر تحت بیمه مسوولیت یک کارفرما به مدت ۳۶۵ روز برای انجام کار در مسجد کازرونی حکایت دارد و به نظر می‌رسد این اقدام برای انجام عملیات ساختمانی وسیع در این بنا بوده است.

وی تصریح کرد: همکاران یگان حفاظت بامداد روز سیزدهم مردادماه ماه با حضور ماموران شهرداری و نیروی انتظامی با تنظیم صورتجلسه رسمی و صدور اخطار قانونی و کتبی به عنوان ضابط قضایی به اعضای هیات امنا این مسجد، صرفا تأکید کردند که هرگونه دخل و تصرف و عملیات ساختمانی در بنای این مسجد غیر قانونی است.

ستاره دار شدن مسجد کازرونی در طرح تفصیلی شهر اصفهان

این ویرانگری در حالی صورت گرفت که به گفته معاون اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان به جز نهادِ میراث فرهنگی که متولی بناها و بافت‌های تاریخی است، شهرداری هم متولی شهر است و هرگونه اقدام در این رابطه باید با مجوز شهرداری باشد و مجوزِ این نهاد هم منوط به مجوز اداره کل میراث فرهنگی است.

موسوی موحد با اشاره به مکاتبه ای مبنی بر ستاره دار شدن مسجد کازرونی در طرح تفصیلی شهر اصفهان افزود: هیات امنا باید طرح مربوط به الحاق زمین خریداری شده را ارائه کند تا بر اساس آن بتوانیم تصمیم گیری کنیم که طرح، متناسب با ساختار تاریخی مسجد هست یا خیر.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان ادامه می‌دهد: هیئت امنای مسجد کازرونی برای تخریب جدی هستند در حالی که قول داده بودند طرح تفصیلی خود را برای بررسی ارائه و اینکه شبانه قصد تخریب مسجد را می‌کنند، این مغایر صحبت‌های آخر آنان است.

مسجد کازرونی به دلایل معماری آن که در دوره گذار از سنت به مدرنیته ساخته شده، چرخش هوشمندانه شبستان آن به سمت قبله و خاطره جمعی که مردم محله عباس آباد از این مسجد دارای ارزش فرهنگی و تاریخی است.

موسوی موحد با بیان اینکه خویشتن‌داری میراث نباید موجب سواستفاده هیئت امنا شود بیان می‌کند: بارها کتبی و شفاهی اعلام شد که تخریب این بنا مجاز نیست اما متأسفانه هیئت امنا به تذکرات و مکاتبات هم توجهی نداشته است.

معماری مسجد کازرونی مربوط به دوران گذار یعنی دوران پهلوی دوم و حدود ۷۰ سال پیش است؛ بدین معنا که معماری دوران قاجار را به دوران معاصر متصل می‌کند که معماری‌های مربوط به دوران گذار به ویژه در حوزه مساجد در اصفهان بسیار اندک است.

ضرورت گزارش مردمی و ممانعت از تخریب مسجد 

علی رضی‌زاده، شهردار منطقه یک شهرداری اصفهان نیز  معتقد است: اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان تا کنون موافقتی مبنی بر تخریب و حتی توسعه مسجد کازرونی به شهرداری منطقه یک اعلام نکرده است و اقدام هیئت امنای مسجد برای تخریب و توسعه مسجد در آن شب مرموز غیرقانونی بوده است.

وی  با بیان اینکه شهرداری منطقه نمی‌تواند نگهبان برای حفاظت از این مسجد اختصاص دهد ادامه می‌دهد: برای اینکه مجدد این تخریب شبانه صورت نگیرد وظیفه شهرداری منطقه است که به محض گزارش تخریب به موقع وارد عمل شده و مانع از تخریب بنا شود.

خطاطی‌های مشهور و نادر مسجد کازرونی که آیات قرآن را به خط نستعلیق نوشته از دیگر زیبایی های این مسجد است و در این مسجد خطوط مرحوم ابریشم‌کار دورتادور مسجد وجود دارد که آیات قرآن را به خط زیبای نستعلیق نوشته‌اند.

وحید مهدویان، معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان نیز اعلام‌کرده مسجد کازرونی عملاً وقف‌شده، ولی ازنظر سندی همچنان به نام مالکین است. فرزندان واقفین این مسجد را با شرایط ویژه ساختند؛ ولی اینکه سند وقفی برای آن تنظیم نکردند به دلیل عدم اهمیت دادنشان به این کار نبوده است، بلکه به این دلیل بوده که بخواهند آن را حفظ کند و حتی مراکز دولتی و اوقاف هم نتوانند در آن دخل و تصرف غیر مشروعی داشته باشند.

تخریب خاطرات معنوی و نمازخوانی اهالی محله

محسن قائم فرد، وکیل دادگستری و متولی معرفی شده از سوی مسجد به اداره اوقاف گفته با توجه به نظریات اخیری که میراث فرهنگی به‌صورت مکتوب و رسمی ارائه کرده و پیگیری‌هایی که از طرف امور فرهنگی و مشاورین شهردار اصفهان انجام‌شده است، اعلام‌شده که این مسجد نیازی به تخریب ندارد و به حفظ آن به‌عنوان یک بنای پهلوی تأکید شده؛ به‌خصوص با این دیدگاه که در زمان پهلوی، تسلط فرهنگ معماری غرب به‌شدت در مسجدسازی و اماکن‌سازیِ ما نفوذ داشته و مسجد کازرونی که آن را به‌صورت ویژه روبه‌ قبله ساخته‌اند از آخرین بناهایی است که در بنای آن همچنان از نگاه معماری سنتی بهره گرفته است.

حاج مرتضی کریمی، از ساکنان قدیمی محله عباس آباد ۵۰ سالی می‌شود که از نمازگزاران مسجد کازرونی است. حاج‌آقا کریمی می‌گوید: «مسجد کازرونی مسجد پدران ماست که از کودکی همراه آنان به مسجد می آمدیم و با خشت خشت این مسجد خاطره داریم و در آن بزرگ  و نمازخوان شدیم.

علی فتحی پور دیگر نمازگزار مسجد می گوید این مسجد دو ایوانه است و دو شبستان زمستانه و تابستانه دارد. این مسجد فقط تعمیر کمی نیاز دارد و مردم از تمام شرایط و ساختمان مسجد رضایت دارند و با تخریب این مسجد تمام میراث خاطره انگیز معنوی مردم محله نیز تخریب می شود.

در گفتگو با تعدادی از نمازگزاران این مسجد به این نتیجه رسیدیم که اهالی محل موافق تخریب این مسجد نیستند و تخریب، به‌هیچ‌عنوان نظر مردم محله نیست.

گفته می‌شود هیأت امنای مسجد کازرونی (عباس آباد) شهر اصفهان، می‌خواهد این مسجد ۸۰ ساله را که در سلامت به سر می‌برد تخریب کرده و به جای آن مسجد جدیدی در پنج طبقه با هزینه بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان بنا کند.

این در حالی است که محسن صراف، دبیر هیأت امنا مسجد کازرونی خیابان عباس‌آباد اصفهان اظهار کرده قرار است مسجد نوسازی شود، اینجا هیچگونه سابقه تاریخی و ثبت در میراث فرهنگی ندارد؛ فقط ۳ مغازه در این مکان وجود دارد که سال گذشته به طور صددرصد نوسازی شد؛ بعضی از ذی‌نفعان این مغازه‌ها سند ندارند و هرگونه فعالیتی ما داشته باشیم این‌ها باید تخلیه کنند.

وی افزود: بانی مسجد این مغازه‌ها را برای مسجد ساخته است و کسانی که در این مغازه‌ها هستند ماهی ۵۰ یا ۱۰۰ هزار تومان پرداخت می‌کنند و سرقفلی هم ندارند؛ درصورتی که ارزش اجاره این املاک تا  ۳۰ تا ۴۰  میلیون سالانه هم برآورد شده است؛ بنابراین با نوسازی مسجد تعارض منافع دارند.

وی ادامه داد: درخواستی که این‌ها به میراث طی یک نامه مطرح کرده‌اند این است که چون هیأت امنا می‌خواهد شبانه و مخفیانه مسجد را تخریب کند ما درخواست داریم شما رسیدگی کنید؛ از میراث فرهنگی هم همان موقع یک نامه به شهرداری نوشته است دست نگاه دارید و هیچ فعالیت عمرانی انجام نشود تا کارشناسان نظر بدهند.

تکذیب ساخت یک بنای ۵ طبقه به جای مسجد

صراف با تکذیب ساخت یک بنای ۵ طبقه به جای مسجد افزود: ما خانه‌های کنار مسجد را نیز خریداری کرده‌ایم و قرار نیست هیچ واحد تجاری آنجا راه‌اندازی شود، بنای ما این است تا کاربری تجاری اینجا را کاهش دهیم تا مسجد بیشتر به فضای مذهبی نزدیک‌تر شود و دستور نوسازی را نیز از آیت‌الله مظاهری سال گذشته اخذ کردیم.

دبیر هیأت امنا مسجد کازرونی خیابان عباس‌آباد اصفهان تصریح کرد: اگر قرار باشد نوسازی مسجد با جدیت ادامه پیدا کند و نیاز به مجوز میراث برای معماری داخل آن باشد، آن را نیز اخذ خواهیم کرد.

براساس این گزارش قائم فرد، متولی اوقاف مسجد قبلا گفته بود افرادی که علاقه به تخریب این مسجد دارند در این زمینه از آیت‌الله‌العظمی مظاهری یک دست‌نوشته گرفته‌اند و از ایشان سوال شده که اگر مسجدی قابل‌استفاده نباشد آیا امکان تخریب و بازسازی آن وجود دارد یا خیر و ایشان فقط به‌صورت یک حکم کلی گفتند که اگر یک مسجد در حال خراب شدن است تخریب و بازسازی شود؛ اما از سوی دفتر آیت‌الله مظاهری مکرراً به من گفته‌اند و به‌صورت حضوری و شفاهی و حتی در رسانه‌ها اعلام کرده‌اند که تخریب این مسجد فقط درصورتی‌که است که قابل‌استفاده نباشد؛ ضمن اینکه در صورت بازسازی هم، از فرش تا عرش این مکان، مسجد است و به‌جز مسجد نباید برای استفادۀ دیگری موردنظر باشد. بنابراین اگر قرار شد مسجد کازرونی تخریب هم بشود که این هم فقط در صورتی است که کارشناسان بگویند که به لحاظ استحکامی مشکل دارد. (که البته چنین نیست و نظراتی که اعلام‌شده نشان می‌دهد مسجد کازرونی چنین مشکلی ندارد.) اما اگرهم مشکلی داشت، در صورت بازسازی، همه قسمت‌های آن باید همچنان مسجد بماند و نمی‌توان از آن هیچ استفادۀ دیگری کرد.

افراد سرشناس و مشهوری همچون حاج‌آقا رحیم ارباب فقیه عالم و مجتهد برجسته، حاج میرزا علی آقای شیرازی حکیم و زاهد نامدار و حاج شیخ حسن نجف‌آبادی از فقها و مجتهدین برجسته حوزه علمیه اصفهان در محراب این مسجد نماز اقامه می‌کردند.

انتظار می رود نهادهای مربوط با تدابیر سنجیده و حکیمانه از تخریب ناگهانی و مخفیانه مسجد جلوگیری کنند و با اقدامات قانونی و موثر راه را بر تکرار این تاخت ویرانگر ببندند. انتهای پیام/