ره آورد اخبار: اصفهان، شهر دوستدار کودک از دوره ششم میزبان جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان و نوجوانان شد. تمرکززدایی و برگزاری جشنواره در شهری به جز پایتخت دلیل ادامه فعالیت این رویداد از تهران به اصفهان اعلام شد.

برگزاری جشنواره  فیلم کودک و نوجوان در اصفهان به قدری برای مسؤولان این استان حائز اهمیت بود که پس از یک مراسم باشکوه آتش بازی، جشنواره ششم را افتتاح کردند و در همان روز اقدام به گشایش مکانی تفریحی با عنوان «باغ نور» کردند.

هتل عباسی در پانزده سال ابتدایی جشنواره، به عنوان یکی از بناهای اقامتی شهر اصفهان با معماری خاص خود، میزبان بسیاری از برنامه‌ها و نشست‌های این رویداد بود.

در دوره هفتم، همزمان با شکل‌گیری بحث‌های تحلیلی منتقدان با موضوع فیلم «برای کودک» و «درباره کودک»، در برنامه جشنواره نیز از عنوان «فیلم‌های درباره و یا برای کودکان و نوجوانان» استفاده شد.

جشنواره بین المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان بعد از دوره نخست تا دوره دهم فضای متفاوتی را برای سینمای کودک رقم زد. بر اساس آمار ثبت شده، تولیدات سینمای کودک در دوره یازدهم افزایش یافت. در ادامه برگزاری این جشنواره، جشنواره سی و پنجم با شعار «بچه‌ها به سمت قله» در مراسمی با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سازمان سینمایی فارابی در مرکز همایش‌های بین‌المللی اصفهان افتتاح شد.

حضور عروسک‌های خاطره‌انگیز ایران و جهان، عروسک‌های تن‌پوش و شخصیت‌های عروسکی از ملل و اقوام گوناگون روی صحنه شور و شوق فراوانی را در مخاطبان کودک و نوجوان شرکت‌کننده در مراسم افتتاحیه ایجاد کرد. هر چند در این میان خبری از شخصیت‌های عروسکی ایرانی همچون ز‌ی‌زی‌گولو، کپل، قورباغه سبز و جناب‌خان نبود.

بیش از ۵۵۹ فیلم از ۳۹ کشور، متقاضی اولیه‌ی حضور در این دوره از جشنواره بودند. همچنین بیش از ۹۰۰ نفر از کودکان و نوجوانان داور  جشنواره سی و پنجم بودند.

جشنواره امسال با این مراسم افتتاحیه پرطمطراق و گفته‌های دست‌اندرکاران این توقع را در میان دوستداران سینما ایجاد کرد که همچون برخی ادوار گذشته رویدادی فراگیر و عجین شده با هویت تاریخی اصفهان کهن را در سطح شهر به نمایش بگذارد ولی با مشاهدات میدانی در سطح شهر و گفتگو با مردم و کودکان نتیجه‌ای دیگر به دست آمد که بسیاری از خانواده‌ها از این رویداد فرهنگی بی‌اطلاع بودند و یا تمایل چندانی برای حضور در جشنواره نداشتند و این جشنواره در غباری از بی‌رغبتی و غربت برگزار شد.

البته دور از انصاف است اگر نقاط مثبتی مانند آغاز ثبت نام و کارگاه‌های هفتمین دوره‌ی المپیاد فیلم‌سازی نوجوانان ایران که در پاییز و زمستان ۱۴۰۲ برگزار می‌شود و برنامه‌های ویژه‌ برای معلولان و کودکان سرطانی و کودکان کار و همچنین برنامه‌های جنبی در محلات شهر را در سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان نادیده گرفت.

ویژگی دیگر این دوره از جشنواره داوران کودکان و نوجوانان آن بود که در هر دوره، نقش آن‌ها جدی‌تر می‌شود‌ و تعدادی از کودکان و نوجوانان به عنوان داور با کارشناسی‌های خود نتایج را تعیین می‌کنند؛ برای داوری آثار جشنواره‌ی امسال، بیش از ۸۳۵  و برای خبرنگاری ۳۷۷ نفر کودک و نوجوان نامزد شدند.

سینمای کودک همچنان مهجور ماند

با این همه حضور بسیار اندک کودکان و نوجوانان اصفهان، «شهر دوستدار کودک» در این جشنواره آزاردهنده بود و آن تعداد کودکان و نوجوانانی که در سینماها حضور داشتند محدود به داوران و دست‌اندرکاران کم سن و سال جشنواره بودند که تعدادشان بر اساس اعلام مدیران شهری بیش از ۹۰۰ نفر بود و همین تعداد برای پر کردن سینماهای مشخص شده کفایت می‌کند، تصاویر منتشر شده حضور پررنگ داوران و منتقدان کودک و نوجوان با لباسی یک شکل در سینما و غیبت کودکان و نوجوانان شهر را اثبات می‌کند.

با پرسش از برخی از شهروندان اصفهانی متوجه می‌شویم آنها از برگزاری این جشنواره در شهرشان بی‌خبر هستند چرا که فضای شهری اصفهان چندان حال و هوای جشنواره کودکان و نوجوان را برای مردم تداعی نکرد و بیشتر به یک محفل خودمانی می‌ماند که در آن تعدادی فیلم نمایش داده شد و به برخی از آنها هم جایزه داده می‌شود. از این رهگذار نه چیزی به سینمای مهجور کودک می‌رسد و نه علاقه‌مندان و دوستداران این‌گونه منتفع می‌شوند.

زمان برگزاری جشنواره چشم به راه پرواز پروانه‌ها هستیم

علی قاسم‌زاده، شهردار اصفهان با تاکید بر اینکه جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان اصفهان از یک رخداد ساده به یک هویت تاریخی برای اصفهان تبدیل و به حافظه تاریخی شهر اصفهان وارد شده است، گفت: از همین رو است که وقتی این جشنواره یک سال در اصفهان برگزار نمی‌شود یا به عللی مانند کرونا تعطیل می شود، احساس نگرانی و خمودی در شهر بیشتر محسوس است، گویا ما در زمان برگزاری جشنواره چشم به راه پرواز پروانه‌ها هستیم.

وی ادامه داد: جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان در واقع گشایش یک افق برای آینده است، یعنی چیزی که هم در قالب تولید فیلم و هم در نوع مشارکت بچه‌های شهر رقم می‌خورد. ما وقتی خوشحالیم که در جشنواره‌های آینده، صف کودکان و نوجوانان حاضر در این نشست ترکیبی از کودکان و نوجوان اصفهان و سایر شهرهای ایران و نیز کشورهای مختلف جهان باشد.

شهردار اصفهان معتقد است بر کسی پوشیده نیست که رشد و تعالی سینمای کودک و نوجوان، در شهر زیبای اصفهان بیش از هر خطه‌ی دیگری به ثمر می‌نشیند و این رویداد مهم جهانی را در پیوند با شهری که به ‌نام شهرِ دوستدار کودک نیز موسوم است، جلوه‌ای دوچندان می‌بخشد.

مجید زین‌العابدین، دبیر جشنواره سی‌وپنجم گفت: این جشنواره از ابتدای مردادماه دور جدید فعالیت خود را آغاز کرد. بی‌شک ما نیازمند زمان بیشتری برای برنامه‌ریزی بودیم اما در زمان کم، هم آنچه که آدم خودش می‌خواهد به آن دست پیدا نمی‌کند و هم دیگرانی که می‌بینند و انتظار دارند. با وجود این زمان کوتاه، ستاد را از حیث ساختاری نسبت به گذشته چابک‌تر کردیم با استفاده از ظرفیت‌های بومی و میزبانی اصفهان، تفویض وظیفه کنیم.

جشنواره‌‌ای در رده الف ولی در غباری از بی‌رغبتی و غربت

وی با تاکید بر این ادعا که جشنواره فیلم‌های کودکان ‌و نوجوانان از معتبرترین جشنواره‌های بین‌المللی است و در رده A قرار دارد اضافه کرد:  فیلم‌سازان بین‌المللی علاقه‌مند به حضور در این جشنواره هستند اما موضوعی که در این دوره مطرح بود بحث ایران‌هراسی و تحریم‌ها بود. جالب است بدانید برخی فیلم‌سازان را در کشور خودشان تهدید می‌کردند که اگر به ایران بروید امنیت جانی شما را تضمین نمی‌کنیم. آنها به‌دنبال قطع دیپلماسی عمومی ایران با دنیا بودند اما فیلم‌سازان به این ایران‌هراسی‌ها توجه نکردند و بعد از فراخوان درخواست ۲۰۰ فیلمساز از ۴۰ کشور را دریافت کردیم و جالب‌تر آن‌که ما هیچ فیلم انصرافی در این جشنواره نداشتیم.

سال‌هاست در حوزه تولید فیلم کودک‌ونوجوان دچار اختلال شدیم

وی با اشاره به اینکه تعداد تولید ما عدد قابل‌اعتنایی نیست و سال‌هاست در حوزه تولید فیلم کودک‌ و نوجوان دچار اختلال شدیم، اظهار داشت: گاهی اوقات مقدورات ما کم است به‌خاطر همین عدد تولیدی گاهی به ۷ ــ‌۶ فیلم می‌رسد ما با دو نگاه روبه‌رو هستیم؛ بعضی کارشناسان معتقدند جشنواره باید سالانه برگزار شود و برخی هم نسبت به برگزاری هرساله انتقاد دارند.

جشنواره فیلم کودک و نوجوان در سی‌وپنجمین سال حیات خود، نتوانست به آن جایگاه رفیع خود در تولید، حمایت و عرضه آثار این حوزه نائل بیاید و این بحران، سال‌هاست به محل نزاع میان موافقان و مخالفان جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان تبدیل شده است.

نبود چهره‌های شاخص هنری بین‌المللی و فیلم‌سازان حرفه‌ای

به گفته بسیاری از شرکت‌کنندگان در جشنواره خبری از هنرمندان مطرح کشوری و اصفهانی و همچنین چهره‌های شاخص هنری بین‌المللی و فیلم‌سازان حرفه‌ای در جشنواره نبود و فقط جشنواره‌ای با دستاوردهای‌ اندک و هزینه‌هایی در حد کلان‌جشنواره‌ همچون اقامت در هتل، ایاب و ذهاب، رستوران، بلیط رایگان،  هدایا و تورهای گردشگری بود.

زین العابدین اذعان داشت: از این‌که در تولید آثار سینمایی کودک‌ونوجوان رویکردی کمی‌گرا داشته باشیم، پرهیز کردیم و از پذیرش آثار در ماه‌های منتهی به جشنواره پرهیز کردیم تا کار بادوام و موثری انجام دهیم.

وی با بیان اینکه جشنواره محل تجلی حضور سینماگران و محل بالندگی سینمای کودک‌ونوجوان است، تاکید کرد: ما جشنواره را به این منظور برگزار نمی‌کنیم که تاثیری در جریان سینمای ایران نداشته باشد. جشنواره مأمن بروز و ظهور استعدادهاست و برگزار نکردن جشنواره اجحاف در حق سینماگرانی است که دوست دارند آثارشان دیده شود. اگر یک ضلع سینمای کودک‌ونوجوان تولید، ضلع دوم اکران و ضلع سوم مخاطب است، حتما باید جایی برای محل بروز و عرضه وجود داشته باشد.

دبیر جشنواره سی‌وپنجم با بیان اینکه قرار است از سینمای کودک‌ونوجوان در حوزه تولید و اکران حمایت شود، افزود: ما از اقدام هیجانی در حمایت از تولید پرهیز می‌کنیم و جشنواره برگزار می‌کنیم که برازندگی سینمای کودک‌ونوجوان را نشان بدهیم نه این‌که فقط چند فیلم برای برگزاری جشنواره تولید کنیم.

وی ادامه داد: باید بپذیریم تا زمانی که اکران رونق پیدا نکند، تولید راه نمی‌افتد. در حوزه اکران باید سازوکار حمایتی داشته باشیم. چون تولید بدون اکران معنایی ندارد.

زین‌العابدین با بیان اینکه نمی‌توانیم سینمای آموزنده کودک‌ونوجوان داشته باشیم که به فکر فروش نباشد و از آن حمایت هم نکنیم، خاطرنشان کرد: باید به این سینما کمک کرد تا پا بگیرد و روی پای خودش بایستد. شاید نیاز باشد تسهیلاتی را برای فیلم‌های کودک‌ونوجوان در حوزه اکران فراهم کنیم و شاید در حوزه تولید نیازمند مشارکت باشیم. بنابراین، نیاز به سازوکاری داریم که سازمان سینمایی نقشه راهبردی را تدوین کند.

دبیر این دوره جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان ادعا کرد: شور و نشاط بازگشت جشنواره به اصفهان محدود به کودکان و نوجوانان و خانواده‌های آن‌ها نیست، بلکه در میان هنرمندان نیز شور و نشاط به چشم می‌خورد چرا که استقبال بسیار خوبی از این دوره از جشنواره شده است.

بر اساس مشاهدات عینی و میدانی خبرنگار ما علی‌رغم هیاهو در فضای مجازی و در بولتن‌های جشنواره با کیفیت کاغذهای درجه یک آنچه در فضای شهر به چشم می‌خورد متفاوت از فضای مجازی جشنواره است و خبری از شلوغی و ازدحام کودکان و نوجوانان مقابل سینماها نیست.

سینمای کودک به آثار متفکرانه نیاز دارد

رضا فیاض، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون وضـــــــعیت سینــــــــــمای کودک و نوجوان و توجه به تولیدات در این حوزه را سوای بحث تفنن و سرگرمی می‌داند که به آثاری نیاز دارد که تفکر در آن وجود داشته باشد، ضمن اینکه وجه آموزشی و تربیتی هم در آن در نظر گرفته شود.

وی افزود: متأسفانه این رویکرد در فیلم‌های کودک کمتر وجود دارد و مسؤولان باید با سیاستگذاری اصولی این رویه را در فیلم‌های کودک و نوجوانان جدی دنبال کنند.

بازیگر مجموعه «قصه‌های تابه‌تا» در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به معضلات اکران فیلم‌های کودک و نوجوان عنوان کرد: خیلی از آثار شاخص دوره‌های قبلی جشنواره کودک هنوز بعد از سال‌ها نتوانسته‌اند فرصت اکران داشته باشند و نبود این رویه پل ارتباطی میان کودک و فیلم کودک را از بین می‌برد و این به نفع سینمای کودک و نوجوان نیست.

فارغ از این موضوع هزینه بالای بلیط سینما و محدود کردن اطلاع رسانی به سایت و کانال جشنواره و همچنین بی‌رغبتی خانواده‌ها برای شرکت در جشنواره نشان از فاصله داشتن با اهداف جشنواره است.

داوران جشنواره معتقدند فیلم‌های تولیدی ویژه کودکان در این جشنواره ضعیف بوده است و فیلم‌هایی برای رده سنی نوجوانان در این جشنواره اکران نشده است.

بازیگر مجموعه پرخاطره «هادی و هدی» اضافه کرد: اگر فیلم‌های کودک روال طبیعی اکران را داشته باشند، تهیه‌کننده بخش خصوصی هم رغبت ورود و سرمایه‌گذاری در این بخش را پیدا می‌کند و رونق در سینمای کودک به وجود می‌آید. همچنین به واسطه آن سفره فرهنگی مناسبی برای انواع ذائقه‌های کودکان و نوجوانان آماده می‌شود.

فیاضی با انتقاد از برخی رویکردها در تولیدات کودکانه، گفت: همه سینمای کودک سرگرمی نیست.

جشنواره سی و پنجم فیلم کودک و نوجوان در این هوای پائیزی تلاش کرد امید و سرانجام روشنی از شور و شوق خانواده‌ها برای حضور در سالن‌های سینما را نوید دهد، اما چشم‌انداز روشنی در استقبال مردمی، فیلم‌نامه‌ها و ساخت‌های سینماگران برای کودکان و نوجوانان دیده نشد.

 افزایش تولیدات سینمایی کودک، شرط درستی مسیر است

احمد مقیمی، مشاور فرهنگی و هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: اگر جشنواره سبب‌ساز افزایش تولید اثر شود، مسیر را درست رفته‌ است. اگر فیلمی تولید نشود، چیزی برای نمایش وجود ندارد. پس باید زیر ساخت‌هایی برای سینما در ابعاد تامین بودجه و آموزش فیلم‌سازی فراهم شود.

وی با اشاره به برخی مطالبات، افزود: قطعا مشکلات شهر از جمله مسائل کودکان‌کار با برگزاری جشنواره حل نمی‌شود، بلکه مشکلات کلان کشور باید برنامه‌ریزی‌های خودش را داشته باشد.

بر اساس تخمین‌های صورت گرفته بیش از ۸ میلیارد تومان هزینه برگزاری یک هفته‌ای سی و پنجمین دوره جشنواره بوده است. به گفته برخی افراد مطلع این هزینه در دوره قبل به ۱۶ میلیارد تومان رسیده بود.

فارغ از گفته‌ها و مواضع ترسیم شده توسط مدیران جشنواره، ۳۹ کشور متقاضی شرکت در بخش فیلم بلند داستانی از جمله اندونزی، بلژیک، چین، روسیه، هلند، امارات، پرو، ترکیه، کانادا، کره جنوبی، نمایش آثاری در بخش فیلم کوتاه داستانی از کشورهای آرژانتین، آلمان، عراق چک، کره جنوبی، ارمنستان و آمریکا و مرور فیلم‌های کودک و نوجوان سینمای روسیه و چین در جشنواره بودند.

همچنین ۷۲ درصد فیلم‌های بلند داخلی تولید بخش خصوصی، ۲۸ درصد فیلم‌های بلند داخلی تولید بخش دولتی، ۶۴ درصد آثار پویانمایی داخلی تولید بخش دولتی، ۳۶ درصد آثار پویانمایی داخلی تولید بخش خصوصی، ۷۵ درصد فیلم‌های کوتاه داستانی تولید بخش خصوصی و ۲۵ درصد فیلم‌های کوتاه داستانی تولید بخش دولتی بوده است.

در جشنواره سی و پنجم به دلیل حذف بخش دوبله همزمان قسمتی از جذابیت و اقبال مخاطبان برای تماشای آثار خارجی نیز بی‌بهره ماند و آثار خارجی با زیرنویس فارسی اکران شد.

به نظر برخی افراد متخصص جشنواره فیلم‌های کودک و نوجوان در اصفهان با رویکرد رخداد فرهنگی در حالی برگزار می‌شود که بسیاری از خلأها و مشکلات کودکان و نوجوانان شهر نیازمند تخصیص اعتبار هستند و این رخداد آمیخته با هویت شهر نمی‌تواند شهر را به شهر زندگی پر از نشاط و شور و شادی تبدیل کند.

هرچند در این جشنواره ممکن است گاهی تک ستاره‌هایی پدیدار شوند و با کشف استعدادهای آنها در آینده خدمات ارزنده‌ای به عرصه هنر کودک و نوجوان صورت گیرد اما به دلیل عدم تداوم نگرش‌های حمایتی و فراهم نشدن جهت‌دهی و بستر مناسب این ستاره‌ها نیز در نیمه راه کم نور می‌شوند.

سی‌وپنجمین جشنواره فیلم کودکان ونوجوانان هم با تمام حواشی و بحث‌ها و جنجال‌هایش به پایان رسید. رویدادی که تحت تاثیر هزینه‌های نامتعارف یکی از متفاوت‌ترین دوره‌های خود را تجربه کرد و همچنان منتظر شفاف سازی مدیران شهری مانده است؟

به امید آنکه در سال ۱۴۰۳ که بازهم اصفهان به عنوان میزبان مهربان سی و ششمین جشنواره فیلم‌های کودک و نوجوان معرفی شد شفاف‌سازی دستاورد و هزینه‌های گذشته و رسیدن به اهداف آینده به درستی  ترسیم شود.

پایان پیام/