ناصرالدین شاه برای سفر به فرنگ به ۵۰ هزار تومان پول نیاز داشته که محمد ملک این پول را به ناصرالدین شاه میدهد و از آن پس محمد ملک از طرف ناصرالدین شاه لقب ملک التجار را دریافت میکند؛ ملک التجار در وصیت نامه خود ذکر کرده بود تا پس از فوتش او را در خانه خود دفن کنند. از همین رو در میان اتاق پنج دری با تزئینات و نقاشی هایی فاخر، می توانید شاهد قبر مرمرین او باشید.
ره آورد اخبار: عارفه سلیمانی، کارشناس اسناد و نسخ خطی که مشغول تحقیقات درخصوص اسناد و تاریخ انگورستان ملک است گفت: در ساخت این بنای تاریخی دو شخصیت نقش داشتند یک نفر محمد ملک و دیگری محمد ابراهیم ملک که این دو پدر و پسر بودند.
این کارشناس اسناد اظهار داشت: اینجا در ابتدا باغ انگور بوده و برای همین به انگورستان معروف شده است. اینطور که میگویند از همان زمانی که محمد و محمد ابراهیم که در قید حیات بودند مراسم مذهبی در اینجا برگزار میشده است. اینطور که میگویند طبقه پایین را محمد ملک میسازند و طبقه فوقانی را پسرشان بنا میکنند که علاوه بر مراسم مذهبی، کسانی که ناتوان و بیبضاعت بودند مراسم عقد خود را در این مکان انجام میدادند و اینطور که میگویند خودشان و خانوادهشان هم برای مدتی در اینجا ساکن بودند.
سلیمانی اضافه می کند: اینطور که میگویند اینها اهل بوشهر بودند و محمد ملک تجارت خانه اش را در اصفهان دایر میکند که تجارت گستردهای با کشورهای خارجی مثل انگلیس، آلمان، فرانسه و هند داشتند و تجارت داخلی هم با تاجرانی همچون علی اکبر شیرازی و عبدالرسول اصفهانی داشته بودند.
وی ادامه داد: این تاجر بزرگ همه نوع کالا و اقلام را تجارت می کرد علیالخصوص تریاک تجارت اینها بوده و زمانی که محمد ملک فوت میکند به پسر ارشدش که در قید حیات بوده به اسم محمد ابراهیم واگذار می کند و محمد ابراهیم هم تنها یک فرزند دختر به اسم زهرا ملک داشته است که بر حسب شنیدهها پسر ظل السلطان حاکم اصفهان خواستگار ایشان بوده است ولی چون محمد ابراهیم رابطه خوبی با حکومت نداشت شبانه دخترش را به عقد برادرزادهاش به اسم محمد باقر ملک در میآورد. زهرا خانم دختر ملک التجار بود و به همین دلیل هم یکی از زیباترین و بزرگترین اتاقهای عمارت انگورستان متعلق به او بوده است.
ناصرالدین شاه برای سفر به فرنگ به ۵۰ هزار تومان پول نیاز داشت
سلیمانی درخصوص لقب ملکالتجار می گوید: لقب ملک التجار لقبی نیست که در دوران قاجار در ایران رواج داشته باشد و یا همگانی بوده باشد، بر اساس شنیدهها ناصرالدین شاه برای سفر به فرنگ به ۵۰ هزار تومان پول نیاز داشته که به محمد ملک میگوید و محمد ملک که به صدر معروف بوده تاجران را جمع میکند و از آنها میخواهد که این پول را فراهم کنند ولی تاجران موفق به جمع آوری این مقدار پول نمیشوند
بنابراین محمد ملک پولهای جمع شده که به ۵۰ هزار تومان نرسیده را به صاحبانش برمیگرداند و خودش ۵۰ هزار تومان را به ناصرالدین شاه میدهد و از آن پس محمد ملک از طرف ناصرالدین شاه لقب ملک التجار را دریافت میکند و این لقب روی این خانواده میماند به طوری که الان برادرزادههای محمد، دارای نام خانوادگی ملک پور هستند.
وقتی که محمد ابراهیم ملک فوت میکند در وصیت نامه اش برای املاکش و هر آنچه که در جاهای مختلف شهر و دنیا حتی اموال فراوانی خارج از کشور داشته ۵ نفر متولی انتخاب میکند و ۵ نفر هم ناظر بر کار این ۵ متولی مشخص میکند.
سلیمانی افزود: حالا از نسل آن متولیها یک نفر به اسم آقای نجفی در قید حیات هست که ایشان هم مسئولیت انگورستان ملک را به آقای جوانمردی سپرده اند.
قبر مرمرین ملک التجار در اتاق پنج دری انگورستان ملک
در زمان زندگی ملک التجار، افراد ثروتمند و مذهبی وصیت می کردند تا پس از فوتشان آن ها را در کربلا به خاک بسپارند اما از آنجایی که ملک التجار عمارت خود را خانه امام حسین(ع) می دانست، در وصیت نامه خود ذکر کرده بود تا پس از فوتش او را در خانه خود دفن کنند. از همین رو در ضلع شمالی بنا و در میان اتاق پنج دری با تزئینات و نقاشی هایی فاخر، می توانید شاهد قبر مرمرین او باشید. پس از فوت ایشان نیز همسر او نیز در همین بخش دفن شد اما نشانی از سنگ قبر ایشان قابل رویت نیست.
متاسفانه در دورهی پهلوی دوم و در جریان تعریض خیابان ملک بخش زیادی از انگورستان ملک از بین رفت و تنها ساختمان آن باقی ماند. ولی از این ساختمان همچنان برای کار خیر و حوضخانه استفاده میشود. اکنون خانهی ملک التجار زیر نظر سازمان اوقاف و امور خیریه قرار دارد و به دست متولیان اداره میشود و این روند همچنان ادامه دارد.
این روزها در خانهی ملکالتجار، رسم روضهخوانی در دههی اول محرم و دههی آخرصفر هنوز پابرجاست. علاوه بر این امکان بازدید از این خانه در زمانهای دیگر سال هم وجود دارد.