ره آورد اخبار: نیم قرن از تأسیس سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان میگذرد؛ نخستین نهاد تخصصی کشور که در سال ۱۳۵۴ مأموریت حفاظت از بافتهای تاریخی را بر عهده گرفت.
محمدعلی ایزدخواستی، مدیرعامل این سازمان نوسازی و بهسازی اصفهان میگوید: اگر مرمتهای شهرداری در سه دهه گذشته نبود، بسیاری از منارهها، کاروانسراها و خانههای تاریخی تنها نامی در کتابها باقی میماندند.
او با اشاره به خانههای جلفا میگوید: اگر شهرداری وارد نمیشد، این محله امروز خالی از زندگی بود. اکنون اما خانههای تاریخیاش به کافهها، گالریها و فضاهای پررونق بدل شدهاند.
با وجود این کارنامه، برخی پروندههای پرحاشیه مانند تخریب حمام خسروآقا بارها شهرداری را به کانون انتقاد کشانده است. ایزدخواستی این موارد را ناشی از تضاد مأموریتهای شهری میداند اما تأکید میکند که اکنون رویکرد شهرداری «اصلاحی و حفاظتی» است و پروژههایی که زمانی آسیب دیده بودند، حالا دوباره در مسیر مرمت قرار گرفتهاند.
با وجود صدها پروژه مرمتی، مسئول بافت تاریخی اصفهان به صراحت میگوید: شهرداری تنها یک حلقه از زنجیره حفاظت است.
به گفته او، بناهایی چون میدان نقش جهان، پلهای تاریخی و خانههای ابواسحاقیه بیش از آنکه وظیفه شهرداری باشند، مسئولیت سازمان میراث فرهنگی و نهادهای ملی هستند؛ اما کمکاری آنها موجب شده فشار مالی سنگینی بر دوش مردم و شهرداری بیفتد.
مشارکت گمشده؛ از اوقاف تا صنایع
ایزدخواستی با اشاره به بناهای تحت مالکیت اوقاف اصفهان میگوید: نفایس بسیاری در اختیار این نهاد است و امیدواریم مدیریت جدید استان این آثار را جدیتر مرمت کند.
او همچنین خواستار ورود صنایع آلاینده و بخش خصوصی به تأمین منابع مرمتی شد: میراث تاریخی اصفهان سرمایه ملی است، نه فقط دارایی شهرداری.
انتقادها به طولانی شدن پروژههایی مانند گذر کمرزرین نیز بیپاسخ نمانده است. مدیرعامل سازمان نوسازی توضیح میدهد: وقتی مرمت گنبد مسجد جامع عباسی نزدیک به ۴۰ سال طول کشیده، نباید پروژههای شهرداری را با استاندارد کشورهای توسعهیافته مقایسه کرد. او البته بخشی از تأخیرها را ناشی از کندی دستگاههای خدماترسان چون آب و برق میداند.
شورای عالی بافت تاریخی؛ قلب تصمیمگیری
یکی از امیدهای تازه در مسیر حفاظت، شورای عالی بافت تاریخی اصفهان است؛ نهادی که چهار سال پیش تشکیل شد و تاکنون بیش از ۴۰ جلسه برگزار کرده است.
ایزدخواستی میگوید: هر پروژهای که مخرب تشخیص داده شود، اصلاح یا متوقف خواهد شد. تصمیمات این شورا حتی بر دیگر بخشهای شهرداری هم اثرگذار است.
بافت تاریخی اصفهان امروز در نقطهای حساس ایستاده است؛ شهری که هم به دستاوردهای بزرگ مرمتی میبالد و هم زیر سایه انتقادها و محدودیتها قرار دارد. شهرداری میگوید دست تنها مانده و بدون مشارکت جدی دستگاههای ملی و بخش خصوصی، این میراث جهانی نمیتواند با قدرت در برابر فرسودگی و تخریب ایستادگی کند.